Udar mózgu – rodzaje, przyczyny, objawy i pierwsza pomoc

Udarem mózgu określa się zespół objawów, które dotyczą zaburzeń funkcji czynnościowych mózgu. Mogą to być zarówno objawy uogólnione, jak i objawy ogniskowe, co ma związek m.in. z rodzajem udaru mózgu. Typowe dla tej jednostki chorobowej jest nagłe wystąpienie symptomów, które powodują zaburzenia czynnościowe mózgu. Ich przyczyną jest całkowite lub częściowe niedotlenienie mózgu związane z zatrzymaniem dopływu krwi do tego narządu, które może być związane zarówno z zablokowaniem tętnic, jak i wylewem krwi do mózgu.

Co to jest udar mózgu?

Udarem mózgu określa się konkretny zespół objawów, których przyczyną są zmiany naczyniowe. O udarze mózgu możemy mówić wówczas, gdy objawy pojawiają się nagle i trwają określony czas, czyli ponad 24 godziny, o ile wcześniej rozległość uszkodzeń mózgu nie spowoduje zgonu. Udar mózgu bezpośrednio zagraża życiu i zdrowiu pacjenta. Może prowadzić zarówno do nagłego zgonu, jak i trwałej niepełnosprawności.

Zgodnie z danymi WHO udar mózgu znajduje się na trzecim miejscu najczęściej prowadzących do zgonu chorób. Rocznie diagnozowanych jest ponad 15 milionów udarów mózgu, z czego jeden na trzech pacjentów umiera. Zagrożeniem dla każdego z nas jest panujące powszechnie przekonanie, że udar mózgu to schorzenie typowe dla seniorów. Statystyki pokazują jednak, że udar coraz częściej dotyczy osób po 45. roku życia oraz osób młodszych, u których diagnozowane są nadwaga, otyłość, nadciśnienie tętnicze, jak również zaburzenia krążenia.

Rodzaje udaru mózgu

Udar mózgu może być wywołany nagłym krwotokiem do mózgu lub nieprawidłową drożnością naczyń. Z tego względu wyróżniamy udar krwotoczny mózgu, który zdarza się stosunkowo rzadko, jednak cechuje się cięższym przebiegiem oraz udar niedokrwienny mózgu, który może powodować różne uszkodzenia mózgu, stając się przyczyną np. trwałej niepełnosprawności. Od rodzaju udaru i rozległości zmian w tkance mózgowia zależą szanse na przeżycie oraz rokowania dotyczące przyszłości pacjenta.

Udar krwotoczny mózgu może obejmować krwawienie śródmózgowe oraz krwawienie podpajęczynówkowe. W przypadku udaru niedokrwiennego mamy najczęściej do czynienia z zatorami, które blokując światło naczyń krwionośnych lub tętnic, powodują częściowe lub całkowite zatrzymanie dopływu krwi do mózgu. Coraz częściej diagnozowane są tzw. mikroudary, których objawy mijają przed upływem 24 godzin od momentu pojawienia się ogniskowych lub ogólnych zaburzeń czynności mózgu.

Udar mózgu – przyczyny

Do grupy częstych przyczyn udaru mózgu zaliczane są wady serca, schorzenia naczyniowe, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca oraz otyłość i nadwaga. Ryzyko wystąpienia udaru zwiększa także bezdech senny, siedzący tryb życia oraz korzystanie z używek m.in. nałogowe palenie tytoniu i picie alkoholu. Powyższe schorzenia i nałogi w bezpośredni sposób wpływają na zdrowie całego organizmu, sprzyjając zarówno powstawaniu zatorów i zwężeniu światła naczyń krwionośnych, jak i powstawaniu tętniaków i naczyniaków, które doprowadzają do wystąpienia udaru krwotocznego. Jedną z przyczyn udarów jest też przewlekły stres, który w połączeniu ze źle skomponowaną dietą oraz używkami doprowadza do degradacji organizmu.

Oprócz przyczyn udarów wyróżniamy także czynniki, które mogą sprzyjać wystąpieniu tego schorzenia. Są to m.in. wiek, schorzenia i uwarunkowania genetyczne, jak również płeć – udar, choć dotyczy obu płci, częściej diagnozowany jest u mężczyzn.

Udar mózgu – objawy

Udar mózgu daje dość charakterystyczne objawy. Pierwsze litery nazw typowych symptomów schorzenia tworzą nazwę „udar” – warto je zapamiętać. Są to:

• U – usta wykrzywione,
• D – dłoń opadnięta,
• A – artykulacja utrudniona,
• R – rozmazane widzenie.

Udar często zwiastują nagły, silny ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia mowy, zaburzenia świadomości, utrata czucia w kończynie lub kończynach (zwykle obejmuje ona jedną stronę ciała), splątanie i podwójne widzenie.

Udar mózgu – pierwsza pomoc

W przypadku udaru mózgu o życiu i zdrowiu chorego decyduje czas. Pierwsza pomoc obejmuje przede wszystkim jak najszybsze wezwanie karetki oraz poinformowanie dyspozytora o wystąpieniu objawów, które mogą świadczyć o udarze mózgu. Przyjmuje się, że pomoc medyczna, która zostanie udzielona w ciągu pierwszej godziny od momentu wystąpienia wskazujących na udar objawów, pozwala znacząco zwiększyć szanse na przeżycie oraz uniknięcie trwałej, ciężkiej niepełnosprawności.